Στην εισήγηση παρουσιάζεται η τάση για σύμπραξη των βιβλιοθηκών σε συνεργατικά σχήματα με την μορφή κοινοπραξιών. Αναφέρονται τα μοντέλα διοίκησης και οργάνωσης των κοινοπραξιών όπως εφαρμόζονται διεθνώς, οι τρόποι διαπραγμάτευσης των συμβολαίων με τους διαθέτες ηλεκτρονικών περιοδικών και Βάσεων δεδομένων και το νομικό καθεστώς που τις διέπει.

Γίνεται συνοπτική παρουσίαση των σπουδαιότερων δραστηριοτήτων που αναλαμβάνουν να αντιμετωπίσουν οι κοινοπραξίες όπως: η από κοινού πρόσβαση σε ηλεκτρονικά περιοδικά και Βάσεις Δεδομένων, η συντονισμένη ανάπτυξη συλλογών, η δημιουργία συλλογών σε ψηφιακή μορφή, ο διαδανεισμός άρθρων περιοδικών και βιβλίων κ.α.

Με δεδομένη την διεθνή εμπειρία και την ελληνική πραγματικότητα προτείνεται ένα μοντέλο οργάνωσης μιας κοινοπραξίας των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Κ.Ε.Α.Β.). Αναφέρονται τα θέματα στα οποία θα μπορούσε να επικεντρώσει τις δραστηριότητες της και αναλύονται τα νομικά και διαδικαστικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος.

Λέξεις Κλειδιά: Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες; Κοινοπραξίες; Ελλάδα; Academic Libraries ; Consortia ; Greece.

 

 

Πολλά συνεργατικά σχήματα Βιβλιοθηκών διαμορφώθηκαν σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στην Ευρώπη και την Αμερική. Η επιδίωξη ήταν να συμβάλουν με την εκμετάλλευση των διαθέσιμων πληροφοριακών πηγών και πόρων στην τόνωση της έρευνας και σε μια ορθολογική διαχείριση των διαθέσιμων πόρων. Οι κυριότερες δραστηριότητες των συνεργατικών σχημάτων αποσκοπούσαν: 

   1. Βιβλιογραφική πρόσβαση σε συλλογές άλλων Βιβλιοθηκών ώστε να γίνεται γνωστό στη μια Βιβλιοθήκη τι υλικό διαθέτει ή άλλη.
   2. Συστήματα διαδανεισμού υλικού μεταξύ συνεργαζόμενων Βιβλιοθηκών.
   3. Ανταλλαγή βιβλιογραφικών εγγραφών.
   4. Συνεργατική ανάπτυξη των συλλογών.
   5. Δημιουργία συλλογικών καταλόγων κ.α.

Ο βαθμός επιτυχίας των παραπάνω δραστηριοτήτων διαφέρει από χώρα σε χώρα. Υπήρξαν δραστηριότητες όπως για παράδειγμα ο διαδανεισμός υλικού –κύρια επιστημονικών άρθρων- και η ανταλλαγή βιβλιογραφικών εγγραφών που τα παραδείγματα επιτυχών συνεργασιών είναι πολλά. Αντίθετα η επιτυχία στην συνεργατική ανάπτυξη συλλογών δεν ήταν πάντα επιτυχής.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις βελτίωσαν ριζικά όλες τις δραστηριότητες συνεργασίας καθώς προσέφεραν στις Βιβλιοθήκες εργαλεία για την εξασφάλιση της επάρκειας των συλλογών τους γεγονός ούτως ή άλλως ανέφικτο καθώς υπολογίζεται ότι καμία Βιβλιοθήκη δεν μπορεί να αποκτά ετησίως περισσότερο από πέντε έως επτά % της παγκόσμιας εκδοτικής παραγωγήςi. Αποτέλεσμα αυτού είναι η υιοθέτηση της μετάβασης από την επιδίωξη της επάρκειας στην εξασφάλιση της πρόσβασης στις Βιβλιογραφικές πηγέςii. Η προσφορά δυνατοτήτων εντοπισμού, αξιολόγησης και πρόσβασης σε απομακρυσμένες πηγές υλικού (εντύπου ή ψηφιακού) με την χρήση των δικτύων πληροφοριών έγινε ουσιαστικό στοιχείο της επάρκειας της Βιβλιοθήκης. Η σημασία του όγκου της συλλογής μιας Βιβλιοθήκης ως δείκτη πληρότητας και επάρκειας της μειώνεται συνεχώς.

Οι εκδότες προσαρμόζονται σταδιακά στα νέα δεδομένα. Σήμερα παρατηρείται μια βαθμιαία μετάβαση της εκδοτικής παραγωγής από το έντυπο μέσο προς το ηλεκτρονικό-ψηφιακό ( περιοδικά και βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή (CD-ROMs) Ηλεκτρονικές Βάσεις Δεδομένων κ.α.). Στο στάδιο που διερχόμαστε έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια ολοένα αυξανόμενη εκδοτική παραγωγή σε ηλεκτρονική μορφή. O αριθμός των ηλεκτρονικών περιοδικών και ενημερωτικών δελτίων προσβάσιμων μέσω του Internet ξεπέρασαν στα μέσα του 1997 τους 4000 τίτλουςiii. Παρά το γεγονός ότι πολλά από αυτά προσφέρουν δωρεάν πρόσβαση η είσοδος των εμπορικών και των επιστημονικών εκδοτών στο χώρο αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί σημαντικοί τίτλοι να απαιτούν πληρωμένες συνδρομές πρόσβασης.

Η εξοικείωση των χρηστών στη χρήση των νέων τεχνολογιών δημιουργεί μια αυξανόμενη πίεση στις Βιβλιοθήκες:

α) για προσφορά συνεχώς περισσότερου υλικού σε μη έντυπη μορφή και

β) On-line πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και ηλεκτρονικά περιοδικά κ.α.

Οι εκδότες έχοντας συνείδηση των εξελίξεων αυτών και με γνώμονα την επιδίωξη του μέγιστου δυνατού κέρδους εφαρμόζουν τιμολογιακές πολιτικές που δεν θα απαξιώνουν την εκδοτική τους υποδομήiv. Για τις Βιβλιοθήκης που θα επιδίωκαν πρόσβαση σε μια αξιόλογη συλλογή ηλεκτρονικών περιοδικών οι εφαρμοζόμενες τιμολογιακές πολιτικές των εκδοτών θα είχαν ως αποτέλεσμα να εξανεμίσουν τους ήδη ανεπαρκείς προϋπολογισμούς τουςv. Σταδιακά έχουμε μια αύξηση του ποσοστού του προϋπολογισμού των Βιβλιοθηκών που διατίθεται για την προμήθεια και πρόσβαση σε ηλεκτρονική πληροφόρηση και υλικό σε ηλεκτρονική μορφή.

Οι συνεργασίες των Βιβλιοθηκών έπρεπε να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Τα παλαιά δίκτυα Βιβλιοθηκών έγιναν Κοινοπραξίες (Consortia) Βιβλιοθηκών που εκτός των παραδοσιακών υπηρεσιών που προσφέρουν επιδιώκουν την από κοινού προμήθεια και συνδρομή σε Ηλεκτρονικά Περιοδικά και Βάσεις Δεδομένων. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουν μια συντονισμένη παρέμβαση στις εξελίξεις που παρατηρούνται και προσαρμογή των Βιβλιοθηκών στα νέα τεχνολογικά και οικονομικά δεδομένα.

Οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες ήταν οι πρωτεργάτες στη δημιουργία Κοινοπραξιών με τέτοιες επιδιώξεις. Σήμερα λειτουργούν Κοινοπραξίες ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών σε πολλές χώρεςvi. Στην Ευρώπη εκτός των Κοινοπραξιών που λειτουργούν στις διάφορες χώρες έκαναν την εμφάνισή τους και διακρατικές Κοινοπραξίες όπως η Κοινοπραξία των Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (C.E.R.L.)vii. Πρόσφατα δημιουργήθηκε και η Διεθνής Ένωση των Κοινοπραξιών Βιβλιοθηκών ( International Coalition of Library Consortia -ICOLC).

Η από κοινού διαπραγμάτευση με τους εκδότες-διαθέτες ηλεκτρονικών πηγών πληροφόρησης για από κοινού πρόσβαση στο υλικό αυτό έγινε μια από τις κύριες επιδιώξεις των Κοινοπραξιών που δημιουργήθηκαν.



Αποτιμήσεις της λειτουργίας των Κοινοπραξιώνviii έδειξαν ότι με την ένταξη της σε Κοινοπραξία μια Βιβλιοθήκη έχει εκτός των λειτουργικών και σημαντικά οικονομικά οφέλη. Η συγκεντρωμένη αγοραστική δύναμη ενός συνεργατικού σχήματος δίνει στις Βιβλιοθήκες μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη έναντι των εκδοτών, ενώ το μοίρασμα του κόστους δίνει την δυνατότητα για πρόσβαση σε υλικό που εκ των πραγμάτων ήταν αδύνατο λόγω κόστους να αποκτήσει η κάθε Βιβλιοθήκη μόνη της. Η ανάπτυξη των Κοινοπραξιών και η συντονισμένη δράση τους αναμένεται ότι θα αποτελέσει μοχλό πίεσης προς τους εκδότες για αλλαγή των απαράδεκτων πολλές φορές όρων που θέτουν στις συμβάσεις που προτείνουν και να χαμηλώσουν τις τιμές τους. Τα οφέλη είναι σημαντικά ιδιαίτερα στο θέμα της διαπραγμάτευσης αδειών πρόσβασης σε ακριβές ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης.

Η εμπειρία από Κοινοπραξίες άλλων χώρων έδειξε ότι αυτές οδήγησαν σε σημαντικές βελτιώσεις των παραδοσιακών υπηρεσιών Βιβλιοθήκης. Για παράδειγμα το σύστημα αλληλοδανεισμού μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά. Πέρα από την οικονομία στην αγορά της πρόσβασης τέτοιες συνεργασίες εξοικονομούν χρήματα σε προσωπικό που απαιτείται για την υποστήριξη της διαχείρισης.

Μοντέλα διοίκησης των κοινοπραξιών

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συνεργαστούν οι Βιβλιοθήκες κάτω από μια Κοινοπραξία. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η πηγή της χρηματοδότησης παίζει αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή του τρόπου οργάνωσης. Σε περιπτώσεις που η χρηματοδότηση είναι κεντρική συνήθως απαιτείται και κεντρική διοίκηση ενώ στις περιπτώσεις που η χρηματοδότηση γίνεται από συνεισφορές των μελών, η διοίκηση ασκείται από επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους των Βιβλιοθηκών που συμμετέχουν.

Μοντέλα χρηματοδότησης

Η διεθνής πρακτική για τις περισσότερες Κοινοπραξίες είναι να αρχίζουν με μια πρώτη χρηματοδότηση από κάποιο φορέα ή πρόγραμμα χρηματοδότησης και στη συνέχεια να στηρίζονται στις πληρωμές των μελών τους με ταυτόχρονη επιδίωξη της οικονομικής επάρκειας από ανταποδοτική παροχή υπηρεσιών, την παραγωγή βιβλιογραφικών εργαλείων κ.α..

Νομική Μορφή

Υπάρχουν Κοινοπραξίες που δεν έχουν κάποια συγκεκριμένη νομική μορφή αλλά στηρίζονται μόνο στη συμφωνία των συμμετεχόντων. Άλλες έχουν την μορφή εταιρείας ή κοινωφελούς οργανισμού.

Η στέγαση των Κοινοπραξιών γίνεται σε δικές τους εγκαταστάσεις ή σε κάποιο από τα συμμετέχοντα ιδρύματα.

Κοινοπραξία Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Με δεδομένες τις εμπειρίες από την λειτουργία Κοινοπραξιών σε άλλες χώρες και την εμπειρία που αποκομίσαμε από την υλοποίηση της Οριζόντιας Δράσης του ΕΠΕΑΚ – η οποία σε κάποιο βαθμό αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια δημιουργίας μιας άτυπης Κοινοπραξίας Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στην χώρα μας– εκτιμώ ότι οι συνθήκες είναι κατάλληλες για την δημιουργία της Κοινοπραξίας των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Κ.Ε.Α.Β).

Για την συγκρότηση της Κοινοπραξίας είναι πρωταρχικής σημασία η σύνταξη ενός κοινά αποδεκτού συμφωνητικού μεταξύ των μελών της.

Στο Συμφωνητικό ix πρέπει:

1. Να ορίζεται το είδος της συνεργασίας και οι στόχοι της Κοινοπραξίας.

2. Να περιγράφονται οι προϋποθέσεις συμμετοχής και οι αρχικά συμμετέχουσες Βιβλιοθήκες.

3. Να καθορίζονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις και η συνεισφορά που απαιτούνται για την συμμετοχή. Είναι βασικό όπως η κάθε Βιβλιοθήκη γνωρίζει εκ’ των προτέρων τις υποχρεώσεις και τα οφέλη που θα έχει από την συμμετοχή της στην Κοινοπραξία.

4. Να περιγράφονται :α) η διοικητική δομή, β) η οργανωτική δομή, γ) ο τρόπος λήψης αποφάσεων για πολιτικές και διαδικασίες, και δ) ο τρόπος ελέγχου.

5. Να περιγράφονται οι μέθοδοι για τυχόν ακύρωση της συμμετοχής (εκούσια ή επιβαλλόμενη) ενός μέλους από την Κοινοπραξία.

6. Να περιγράφονται οι τρόποι τερματισμού της συμφωνίας.

7. Είναι απαραίτητο πριν την τελική μορφή της η συμφωνία να κυκλοφορήσει με την μορφή σχεδίου στις Βιβλιοθήκες που θα είναι υποψήφιες για συμμετοχή ώστε να συζητηθεί από τους υπευθύνους της κάθε Βιβλιοθήκης (προσωπικό Βιβλιοθήκης, Επιτροπές Βιβλιοθηκών κ.α.) και από τις Διοικήσεις των συμμετεχόντων ιδρυμάτων.

8. Μετά την διαδικασία ενημέρωσης και ανταλλαγής απόψεων να ολοκληρωθεί και υπογραφεί το τελικό συμφωνητικό. Η συμφωνία θα πρέπει να φέρει τις υπογραφές των Διοικήσεων των Βιβλιοθηκών και των αντίστοιχων Ιδρυμάτων.

Στη χώρα μας το τυπικό μοντέλο για την θεσμική κατοχύρωση ανάλογων προσπαθειών είναι η δημιουργία ενός ανεξάρτητου νομικού προσώπου Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου. Επειδή το νομικό θέμα της δυνατότητας ίδρυσης Νομικών Προσώπων από Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν έχει λυθεί ακόμη – οι πρώτες νομικές συμβουλές είναι αρνητικές- εκτιμώ ότι μπορούμε να προχωρήσουμε αρχικά με μια άτυπη μορφή ή οποία αφού παρουσιάσει έργο θα μπορέσει να λάβει αργότερα την τελική νομική μορφή της.

Γνωρίζοντας την κατάσταση των Ελληνικών ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτές, για την οργάνωση και λειτουργία ενός τέτοιου θεσμού θα πρέπει οι ενέργειες συγκρότησης της Κοινοπραξίας να συμβαδίζουν με προσπάθειες καλύτερης και αποδοτικότερης συνεργασίας της Βιβλιοθήκης με το διδακτικό προσωπικό και τη διοίκηση του Ιδρύματος ώστε να υπάρχει σύμπνοια, κοινή πολιτική και αλληλοβοήθεια στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που τυχόν θα παρουσιαστούν. Οι συμμετέχουσες Βιβλιοθήκες να κάνουν συστηματικές (έμμεσες και άμεσες) προσπάθειες διάδοσης του θεσμού, της χρησιμότητας και της σπουδαιότητας ύπαρξής του και ενημέρωσης της Ακαδημαϊκής Κοινότητας.


Πρόταση οργανωτικής & Διοικητικής Δομής της Κοινοπραξίας των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Κ.Ε.Α.Β.)

Γενικά χαρακτηριστικά

Η κύρια αποστολή της Κ.Ε.Α.Β. θα είναι « Η αναβάθμιση, διατήρηση και βελτίωση των βιβλιογραφικών πηγών έρευνας και Εκπαίδευσης των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Ελλάδος». Θα βασίζεται στην αναγκαιότητα κοινής συμπόρευσης των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών με σκοπό την αύξηση της δυνατότητας πρόσβασης στην παγκόσμια πληροφόρηση (σύμφωνα με τις δεδομένες οικονομικές συνθήκες) και την ορθολογικότερη ανακατονομή των κονδυλίων τους για το κοινό όφελος.

Στην Κοινοπραξία θα μπορούν να είναι μέλη όλες οι Ελληνικές ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες (ΑΕΙ-ΤΕΙ), οι οποίες θα αποδεχθούν τους όρους που θα τεθούν στο Συμφωνητικό που θα αποφασιστεί. Η Κ.Ε.Α.Β. θα επιδιώκει την συνεργασία και τη συμπόρευση με αυτή ανάλογων προσπαθειών που γίνονται από Βιβλιοθήκες Ερευνητικών Κέντρων , το Ε.Κ.Τ. κ.α. Η λειτουργία της Κοινοπραξίας θα πρέπει να είναι ανοιχτή και σε οποιαδήποτε (εκτός ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών) άλλη Βιβλιοθήκη (ερευνητική, νοσοκομειακή, ιδιωτική, κά), που επιθυμεί να συμμετέχει, είτε στο σύνολο των διαδικασιών της Κοινοπραξίας, είτε σε μέρος αυτών.

Σύμφωνα με τα παραπάνω θα πρέπει αρχικά όλες οι Βιβλιοθήκες να κατανοήσουν το σημαντικό ρόλο που καλείται να παίξει η Κοινοπραξία., να την υιοθετήσουν ως μέσο επίλυσης των σημαντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν (οικονομική αδυναμία, αύξηση απαιτήσεων χρηστών, κ.ά) και να συμβάλλουν στην επιτυχή εφαρμογή του θεσμού με κάθε δυνατό τρόπο.

Διοικητική Δομή

Θα μπορούσε να προτείνει κανείς διάφορα μοντέλα διοίκησης της Κοινοπραξίας. Το μοντέλο που καθιέρωσε η Οριζόντια Δράση των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών είναι ένα από αυτά. Η Οριζόντια Δράση λόγω του χαρακτήρα της έχει μια Διοικητική Δομή η οποία τονίζει την αντιπροσώπευση των Ιδρυμάτων εις βάρος αυτής των Βιβλιοθηκών. Στο μοντέλο που προτείνει η ομάδα Εργασίας για την ορθολογική ανάπτυξη των συλλογών περιοδικών προτείνεται η συμμετοχή Πρυτάνεων και Προέδρων των ΤΕΙ πράγμα επιθυμητό αλλά κατά την άποψή μου πολύ δύσκολο στην υλοποίησή του.

Το μοντέλο Διοίκησης είναι ένα θέμα για συζήτηση και κοινή συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση εκτιμώ ότι πρέπει να προβλέπει:

Α) Διοικούσα Επιτροπή

Θα αποτελεί το ανώτερο όργανο της Κοινοπραξίας. Μέλη της θα είναι εκπρόσωποι από κάθε συμμετέχουσα Βιβλιοθήκη. Τα άτομα αυτά θα έχουν την ευθύνη της χάραξης της στρατηγικής της Κοινοπραξίας, της Εκλογής του Διοικητικού Συμβουλίου και την αποδοχή ή μη εισηγήσεων για σημαντικές αποφάσεις της Κοινοπραξίας.

Β) Διοικητικό Συμβούλιο

Το Δ.Σ. θα έχει ως μέλη του εκπροσώπους από τις συνεργαζόμενες Βιβλιοθήκες. Τα μέλη του θα έχουν την ευθύνη της υλοποίησης της στρατηγικής, καθώς και της εύρυθμης και αποδοτικής λειτουργίας της Κοινοπραξίας. Θα εγκρίνουν και θα υπογράφουν, δια του Προέδρου ή Αντιπροέδρου, τα συμβόλαια με τις Βιβλιοθήκες-μέλη, θα ελέγχουν και θα παρακολουθούν τη σωστή διαχείριση του ποσού χρηματοδότησης της Κοινοπραξίας καθώς και των ιδίων εσόδων της, θα ελέγχουν τη σωστή λειτουργία των υπηρεσιών της Κοινοπραξίας.

Γ) Ομάδες Εργασίας

Για τη μελέτη θεμάτων σχετικών με τους σκοπούς της Κοινοπραξίας θα συγκροτούνται σχετικές Ομάδες Εργασίες. Οι προτάσεις τους θα υποβάλλονται για έγκριση στο Διοικητικό Συμβούλιο.

Δ) Διευθυντής

Ο ρόλος του Διευθυντή της Κοινοπραξίας θα είναι ιδιαίτερα σημαντικός καθώς θα έχει την ευθύνη της οργάνωσης και διοίκησης (με τις υποδείξεις του Δ.Σ) της Κοινοπραξίας.

Στις αρμοδιότητές του θα περιλαμβάνονται:

Ο σχεδιασμός πολιτικής (με τις υποδείξεις του Δ.Σ) - δημόσιες σχέσεις - προετοιμασία προτάσεων για χρηματοδότηση από διάφορες πηγές - διαχείριση των οικονομικών (με τις υποδείξεις του Δ.Σ) – η υπογραφή συμβολαίων με τις Βιβλιοθήκες-μέλη για τη συμμετοχή τους στην Κοινοπραξία - ετήσιες συνδρομές των Βιβλιοθηκών-μελών - ενημέρωση των Βιβλιοθηκών-μελών σχετικά με το έργο των Ομάδων Εργασίας - επαφές με το ΥΠ.Ε.Π.Θ. - οργάνωση, συντονισμός και συμμετοχή στις συνεδριάσεις του Δ.Σ - διαπραγματεύσεις με εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού και προμηθευτές για λογαριασμό της Κοινοπραξίας - υπογραφή των αδειών πρόσβασης (licenses) - συμφωνιών (agreements). Επίσης, θα έχει την ευθύνη παρακολούθησης και ελέγχου του προσωπικού.

Χρηματοδότηση

Βασική πηγή εσόδων της Κοινοπραξίας θα είναι η ετήσια συνδρομή των Βιβλιοθηκών-μελών, η οποία και θα καταβάλλεται για την κάλυψη των κόστους πρόσβασης σε Ηλεκτρονικές Πηγές και διάφορες άλλες ανάγκες (όπως π.χ την πρόσκληση ειδικών -experts- από το εξωτερικό) .

Η Κοινοπραξία θα μπορεί να έχει και άλλες πηγές εσόδων που θα προκύπτουν από παράλληλες δραστηριότητές της, χρηματοδότηση από το ΥΠΕΠΘ ή άλλες πηγές όπως Προγράμματα Χρηματοδότησης κ.α.



REFERENCES

i Dougherty,R.M. A conceptual framework for organizing resource sharing and shared collection development programs. Journal of Academic Librarianship 1988, 14: (November), pp. 287-291.

ii Schroeder, Robert. Access vs. Ownership in Academic Libraries. The Katharine Sharp Review, No. 1, Summer 1995

[ http://edfu.uiuc.edu/review/summer1995/schroeder.html ]

iii http://gort.ucsd.edu/newjour/

iv Hitchcock, Steve; Carr, Leslie and Hall, Wendy. Web journals publishing: a UK prospective, Serials,10(3),November 1997,pp. 285-299.

[http://www.mmrg.ecs.soton.ac.uk/publications/archive/hitchcock1997/html ]

v Robnett, Bill. Online Journal Pricing, 1997. [http://web.mit.edu/waynej/www/robnett.htm]

vi Στοιχεία για Κοινοπραξίες που έχουν δημιουργηθεί σε διάφορες χώρες περιλαμβάνονται στην Έκθεση της Ομάδας Εργασίας για την Ορθολογική Oργάνωση των Συλλογών Περιοδικών της Οριζόντιας Δράσης Βιβλιοθηκών.

vii http://www.bl.uk/information/cerl/

viii Potter W. Recent Trends in Statewide Academic Library Consortia. Library Trends, 1997, 45:3, pp. 416-434.

ix Ολοκληρωμένη πρόταση Συμφωνητικού για τη δημιουργία της Κοινοπραξίας Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών θα τεθεί υπόψη των ενδιαφερόμενων Βιβλιοθηκών.