Article Index
Κοινοπραξίες Βιβλιοθηκών:Διεθνής εμπειρία και οι προοπτικές δημιουργίας μιας Κοινοπραξίας των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Βόλος
Page 2
Page 3
Page 4
All Pages

Αποτιμήσεις της λειτουργίας των Κοινοπραξιώνviii έδειξαν ότι με την ένταξη της σε Κοινοπραξία μια Βιβλιοθήκη έχει εκτός των λειτουργικών και σημαντικά οικονομικά οφέλη. Η συγκεντρωμένη αγοραστική δύναμη ενός συνεργατικού σχήματος δίνει στις Βιβλιοθήκες μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη έναντι των εκδοτών, ενώ το μοίρασμα του κόστους δίνει την δυνατότητα για πρόσβαση σε υλικό που εκ των πραγμάτων ήταν αδύνατο λόγω κόστους να αποκτήσει η κάθε Βιβλιοθήκη μόνη της. Η ανάπτυξη των Κοινοπραξιών και η συντονισμένη δράση τους αναμένεται ότι θα αποτελέσει μοχλό πίεσης προς τους εκδότες για αλλαγή των απαράδεκτων πολλές φορές όρων που θέτουν στις συμβάσεις που προτείνουν και να χαμηλώσουν τις τιμές τους. Τα οφέλη είναι σημαντικά ιδιαίτερα στο θέμα της διαπραγμάτευσης αδειών πρόσβασης σε ακριβές ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης.

Η εμπειρία από Κοινοπραξίες άλλων χώρων έδειξε ότι αυτές οδήγησαν σε σημαντικές βελτιώσεις των παραδοσιακών υπηρεσιών Βιβλιοθήκης. Για παράδειγμα το σύστημα αλληλοδανεισμού μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά. Πέρα από την οικονομία στην αγορά της πρόσβασης τέτοιες συνεργασίες εξοικονομούν χρήματα σε προσωπικό που απαιτείται για την υποστήριξη της διαχείρισης.

Μοντέλα διοίκησης των κοινοπραξιών

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συνεργαστούν οι Βιβλιοθήκες κάτω από μια Κοινοπραξία. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η πηγή της χρηματοδότησης παίζει αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή του τρόπου οργάνωσης. Σε περιπτώσεις που η χρηματοδότηση είναι κεντρική συνήθως απαιτείται και κεντρική διοίκηση ενώ στις περιπτώσεις που η χρηματοδότηση γίνεται από συνεισφορές των μελών, η διοίκηση ασκείται από επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους των Βιβλιοθηκών που συμμετέχουν.

Μοντέλα χρηματοδότησης

Η διεθνής πρακτική για τις περισσότερες Κοινοπραξίες είναι να αρχίζουν με μια πρώτη χρηματοδότηση από κάποιο φορέα ή πρόγραμμα χρηματοδότησης και στη συνέχεια να στηρίζονται στις πληρωμές των μελών τους με ταυτόχρονη επιδίωξη της οικονομικής επάρκειας από ανταποδοτική παροχή υπηρεσιών, την παραγωγή βιβλιογραφικών εργαλείων κ.α..

Νομική Μορφή

Υπάρχουν Κοινοπραξίες που δεν έχουν κάποια συγκεκριμένη νομική μορφή αλλά στηρίζονται μόνο στη συμφωνία των συμμετεχόντων. Άλλες έχουν την μορφή εταιρείας ή κοινωφελούς οργανισμού.

Η στέγαση των Κοινοπραξιών γίνεται σε δικές τους εγκαταστάσεις ή σε κάποιο από τα συμμετέχοντα ιδρύματα.

Κοινοπραξία Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Με δεδομένες τις εμπειρίες από την λειτουργία Κοινοπραξιών σε άλλες χώρες και την εμπειρία που αποκομίσαμε από την υλοποίηση της Οριζόντιας Δράσης του ΕΠΕΑΚ – η οποία σε κάποιο βαθμό αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια δημιουργίας μιας άτυπης Κοινοπραξίας Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στην χώρα μας– εκτιμώ ότι οι συνθήκες είναι κατάλληλες για την δημιουργία της Κοινοπραξίας των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Κ.Ε.Α.Β).

Για την συγκρότηση της Κοινοπραξίας είναι πρωταρχικής σημασία η σύνταξη ενός κοινά αποδεκτού συμφωνητικού μεταξύ των μελών της.

Στο Συμφωνητικό ix πρέπει:

1. Να ορίζεται το είδος της συνεργασίας και οι στόχοι της Κοινοπραξίας.

2. Να περιγράφονται οι προϋποθέσεις συμμετοχής και οι αρχικά συμμετέχουσες Βιβλιοθήκες.

3. Να καθορίζονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις και η συνεισφορά που απαιτούνται για την συμμετοχή. Είναι βασικό όπως η κάθε Βιβλιοθήκη γνωρίζει εκ’ των προτέρων τις υποχρεώσεις και τα οφέλη που θα έχει από την συμμετοχή της στην Κοινοπραξία.

4. Να περιγράφονται :α) η διοικητική δομή, β) η οργανωτική δομή, γ) ο τρόπος λήψης αποφάσεων για πολιτικές και διαδικασίες, και δ) ο τρόπος ελέγχου.

5. Να περιγράφονται οι μέθοδοι για τυχόν ακύρωση της συμμετοχής (εκούσια ή επιβαλλόμενη) ενός μέλους από την Κοινοπραξία.

6. Να περιγράφονται οι τρόποι τερματισμού της συμφωνίας.

7. Είναι απαραίτητο πριν την τελική μορφή της η συμφωνία να κυκλοφορήσει με την μορφή σχεδίου στις Βιβλιοθήκες που θα είναι υποψήφιες για συμμετοχή ώστε να συζητηθεί από τους υπευθύνους της κάθε Βιβλιοθήκης (προσωπικό Βιβλιοθήκης, Επιτροπές Βιβλιοθηκών κ.α.) και από τις Διοικήσεις των συμμετεχόντων ιδρυμάτων.

8. Μετά την διαδικασία ενημέρωσης και ανταλλαγής απόψεων να ολοκληρωθεί και υπογραφεί το τελικό συμφωνητικό. Η συμφωνία θα πρέπει να φέρει τις υπογραφές των Διοικήσεων των Βιβλιοθηκών και των αντίστοιχων Ιδρυμάτων.

Στη χώρα μας το τυπικό μοντέλο για την θεσμική κατοχύρωση ανάλογων προσπαθειών είναι η δημιουργία ενός ανεξάρτητου νομικού προσώπου Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου. Επειδή το νομικό θέμα της δυνατότητας ίδρυσης Νομικών Προσώπων από Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν έχει λυθεί ακόμη – οι πρώτες νομικές συμβουλές είναι αρνητικές- εκτιμώ ότι μπορούμε να προχωρήσουμε αρχικά με μια άτυπη μορφή ή οποία αφού παρουσιάσει έργο θα μπορέσει να λάβει αργότερα την τελική νομική μορφή της.

Γνωρίζοντας την κατάσταση των Ελληνικών ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτές, για την οργάνωση και λειτουργία ενός τέτοιου θεσμού θα πρέπει οι ενέργειες συγκρότησης της Κοινοπραξίας να συμβαδίζουν με προσπάθειες καλύτερης και αποδοτικότερης συνεργασίας της Βιβλιοθήκης με το διδακτικό προσωπικό και τη διοίκηση του Ιδρύματος ώστε να υπάρχει σύμπνοια, κοινή πολιτική και αλληλοβοήθεια στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που τυχόν θα παρουσιαστούν. Οι συμμετέχουσες Βιβλιοθήκες να κάνουν συστηματικές (έμμεσες και άμεσες) προσπάθειες διάδοσης του θεσμού, της χρησιμότητας και της σπουδαιότητας ύπαρξής του και ενημέρωσης της Ακαδημαϊκής Κοινότητας.