Αξιολόγηση της βασικής έρευνας με την χρήση βιβλιομετρικών τεχνικών
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ THΣ BAΣIKHΣ EPEYNAΣ ΜΕ ΤΗΝ XPHΣH BIBΛIOMEΤΡΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ
Εισαγωγή
Το αυξανόμενο κόστος της έρευνας σε συνδυασμό με νέες κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες έδωσαν ώθηση στην σημασία της αξιολόγησης της ερευνητικής επίδοσης των επιστημόνων ως ατόμων αλλά και των μελών ερευνητικών ομάδων καθώς και των ερευνητικών ινστιτούτων και των ερευνητικών περιοχών. Η παραδοσιακή μέθοδος αξιολόγησης της ερευνητικής επίδοσης υπήρξε -
και συνεχίζει σε μεγάλο βαθμό- η αξιολόγηση απο ειδικούς (Peer Review). Παρά ταύτα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η αξιολόγηση απο ειδικούς έχει κατακριθεί ως αναποτελεσματική. Η επιθυμία για περισσότερο αντικειμενικές τεχνικές βασιζόμενες σε αντικειμενικά δεδομένα οδήγησαν στην επινόηση ποσοτικών μεθόδων αξιολόγησης και σε συγκεκριμένες τεχνικές εφαρμογής τους.
Οι Ποσοτικές μέθοδοι στοχεύουν στην αξιολόγηση της ερευνητικής επίδοσης με την μέτρηση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Τα αποτελέσματα της Βασικής Έρευνας είναι οι συνεισφορές στην γνώση όπως εμφανίζονται σε επίσημες (επιστημονικά άρθρα, μονογραφίες κ.α.) ή ανεπίσημες (προδημοσιεύσεις, τεχνικές αναφορές κ.α.) δημοσιεύσεις. Τα εργαλεία αξιολόγησης που παράγονται με την χρήση των μετρήσεων των δημοσιευμάτων και των βιβλιογραφικών αναφορών αποτελούν μια ειδική κατηγορία επιστημονομετρικών δεικτών που ονομάζονται βιβλιομετρικοί. Η χρήση τους σαν μέτρα αξιολόγησης της Βασικής Έρευνας στηρίζεται στην σημασία που έχει η γραπτή επικοινωνία της έρευνας και ιδιαίτερα αυτής που συντελείται με τα επιστημονικά άρθρα.
Με τη χρήση των δεικτών δημοσιευμάτων και αναφορών μπορούν να ερευνηθούν και άλλα χαρακτηριστικά της έρευνας όπως οι συνεργασίες των ερευνητών, η επιστημονική δραστηριότητα των ερευνητικών ομάδων , ο προσανατολισμός της έρευνας ( εφαρμοσμένη ή θεωρητική) κ.α. Ο απλούστερος Βιβλιομετρικός δείκτης μέτρησης της ερευνητικής παραγωγικότητας είναι αυτός της απλής καταμέτρησης των δημοσιευμάτων. Ως αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ο δείκτης αυτός μετρά την επιστημονική
παραγωγή και όχι την επιστημονική πρόοδο καθώς δεν μετρά την ποιότητα ή την επίδραση της δημοσιευμένης έρευνας. Υπάρχουν σημαντικά ευρήματα που δείχνουν ότι οι δέικτες ανφορών, δηλαδή οι δείκτες που παράγονται με την χρήση των αναφορών που έχουν ληφθεί απο τα σχετικά δημοσιεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέτρα της επίδρασης και της χρησιμότητας της
ερευνητικής παραγωγής ενός ερευνητή, μια ερευνητικής ομάδας ή ερευνητικού Ιδρύματος. Παρά ταύτα υπάρχουν αρκετά θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα στην χρήση των αναφορών ώς μέσα ελέγχου της ποιότητας στην αξιολόγηση της έρευνας. Αρκετά προβλήματα προκαλούνται απο την απουσία μιας θεωρίας που θα ερμηνεύει την συμπεριφορά των συγγραφέων κατά την διαδικασία ένταξης των αναφορών στα δημοσιεύματά τους και άλλα παο τον τρόπο με τον οποίο δομούνται τα ευρετήρια αναφορών.
Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τους Βιβλιομετρικούς Δείκτες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην διαδικασία αξιολόγησης, τις υποθέσεις στις οποίες βασίζονται, τους περιορισμούς που έχουν καθώς και τον τρόπο χρησιμοποίησης τους ώστε να δίδουν αξιόπιστα και επιστημονικά αποδεκτά αποτελέσματα. Για την χρήση των Βιβλιομετρικών Δεικτών ως εργαλείων αξιολόγησης
έχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένες τεχνικές. Τρεις απο αυτές έχουν εφαρμοστεί διεθνώς σε αξιολόγησης επιστημονικών ομάδων, Ιδρυμάτων ή ακόμη και κρατών. Η εργασία αναλύει τις μεθόδους αυτές και παρουσιάζει με απλό τρόπο τον τρόπο εφαρμογής τους σε πραγματικές μελέτες αξιολόγησης της ερευνητικής επίδοσης.
και συνεχίζει σε μεγάλο βαθμό- η αξιολόγηση απο ειδικούς (Peer Review). Παρά ταύτα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η αξιολόγηση απο ειδικούς έχει κατακριθεί ως αναποτελεσματική. Η επιθυμία για περισσότερο αντικειμενικές τεχνικές βασιζόμενες σε αντικειμενικά δεδομένα οδήγησαν στην επινόηση ποσοτικών μεθόδων αξιολόγησης και σε συγκεκριμένες τεχνικές εφαρμογής τους.
Οι Ποσοτικές μέθοδοι στοχεύουν στην αξιολόγηση της ερευνητικής επίδοσης με την μέτρηση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Τα αποτελέσματα της Βασικής Έρευνας είναι οι συνεισφορές στην γνώση όπως εμφανίζονται σε επίσημες (επιστημονικά άρθρα, μονογραφίες κ.α.) ή ανεπίσημες (προδημοσιεύσεις, τεχνικές αναφορές κ.α.) δημοσιεύσεις. Τα εργαλεία αξιολόγησης που παράγονται με την χρήση των μετρήσεων των δημοσιευμάτων και των βιβλιογραφικών αναφορών αποτελούν μια ειδική κατηγορία επιστημονομετρικών δεικτών που ονομάζονται βιβλιομετρικοί. Η χρήση τους σαν μέτρα αξιολόγησης της Βασικής Έρευνας στηρίζεται στην σημασία που έχει η γραπτή επικοινωνία της έρευνας και ιδιαίτερα αυτής που συντελείται με τα επιστημονικά άρθρα.
Με τη χρήση των δεικτών δημοσιευμάτων και αναφορών μπορούν να ερευνηθούν και άλλα χαρακτηριστικά της έρευνας όπως οι συνεργασίες των ερευνητών, η επιστημονική δραστηριότητα των ερευνητικών ομάδων , ο προσανατολισμός της έρευνας ( εφαρμοσμένη ή θεωρητική) κ.α. Ο απλούστερος Βιβλιομετρικός δείκτης μέτρησης της ερευνητικής παραγωγικότητας είναι αυτός της απλής καταμέτρησης των δημοσιευμάτων. Ως αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ο δείκτης αυτός μετρά την επιστημονική
παραγωγή και όχι την επιστημονική πρόοδο καθώς δεν μετρά την ποιότητα ή την επίδραση της δημοσιευμένης έρευνας. Υπάρχουν σημαντικά ευρήματα που δείχνουν ότι οι δέικτες ανφορών, δηλαδή οι δείκτες που παράγονται με την χρήση των αναφορών που έχουν ληφθεί απο τα σχετικά δημοσιεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέτρα της επίδρασης και της χρησιμότητας της
ερευνητικής παραγωγής ενός ερευνητή, μια ερευνητικής ομάδας ή ερευνητικού Ιδρύματος. Παρά ταύτα υπάρχουν αρκετά θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα στην χρήση των αναφορών ώς μέσα ελέγχου της ποιότητας στην αξιολόγηση της έρευνας. Αρκετά προβλήματα προκαλούνται απο την απουσία μιας θεωρίας που θα ερμηνεύει την συμπεριφορά των συγγραφέων κατά την διαδικασία ένταξης των αναφορών στα δημοσιεύματά τους και άλλα παο τον τρόπο με τον οποίο δομούνται τα ευρετήρια αναφορών.
Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τους Βιβλιομετρικούς Δείκτες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην διαδικασία αξιολόγησης, τις υποθέσεις στις οποίες βασίζονται, τους περιορισμούς που έχουν καθώς και τον τρόπο χρησιμοποίησης τους ώστε να δίδουν αξιόπιστα και επιστημονικά αποδεκτά αποτελέσματα. Για την χρήση των Βιβλιομετρικών Δεικτών ως εργαλείων αξιολόγησης
έχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένες τεχνικές. Τρεις απο αυτές έχουν εφαρμοστεί διεθνώς σε αξιολόγησης επιστημονικών ομάδων, Ιδρυμάτων ή ακόμη και κρατών. Η εργασία αναλύει τις μεθόδους αυτές και παρουσιάζει με απλό τρόπο τον τρόπο εφαρμογής τους σε πραγματικές μελέτες αξιολόγησης της ερευνητικής επίδοσης.
Το αρχείο διατίθεται σε μορφή pdf, για να το ανοίξετε παρακαλώ πατήστε εδώ
