Ακαδημαϊκότητα και φοιτητικές αντιδράσεις
Ακαδημαϊκότητα και φοιτητικές αντιδράσεις
Το φοιτητικό κίνημα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει να επιδείξει περιόδους αγώνων με μαζική συμμετοχή και υψηλή ιδεολογική συγκρότηση. Οι αγώνες για τον εκδημοκρατισμό του Πανεπιστημίου στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, για δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων εντός του Πανεπιστημίου αργότερα, κ.α. έχουν καταγραφεί θετικά στην ιστορία του Πανεπιστημίου μας.
Όμως, το τελευταίο διάστημα, βιώνουμε καταστάσεις όπου μικρές ομάδες φοιτητών προβαίνουν σε πράξεις και βανδαλισμούς που δεν αρμόζουν σε ένα φοιτητικό κίνημα που εμφορείται από ιδεολογία και ιδανικά.
Πέρα από την απερίφραστη καταδίκη αυτών των συμπεριφορών, ως μέλη της ακαδημαϊκής μας κοινότητας, πρέπει να προβληματιστούμε τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, για τα αίτια που προκαλούν αυτές τις συμπεριφορές και να καταθέσουμε ιδέες και προτάσεις που θα αποτρέπουν ανάλογες συμπεριφορές στο μέλλον.
Η ερμηνεία του φαινομένου προϋποθέτει την ανάλυση πολλών παραμέτρων που έχουν να κάνουν με πολιτικά, κοινωνικά, ιδεολογικά, επαγγελματικά κ.α. αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν αρκετοί φοιτητές μας. Μία τέτοια ανάλυση θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη –κατά τη γνώμη μου είναι απαραίτητη- για την κατανόηση του φαινόμενου χωρίς ιδεοληψίες και απλουστεύσεις. Στο Πανεπιστήμιο μας υπάρχουν εξαιρετικοί επιστήμονες που θα μπορούσαν να αναλάβουν ένα τέτοιο εγχείρημα.
Παραθέτω μερικές σκέψεις για τον τρόπο με τον οποίο, κατά την άποψή μου, μπορούν να αποφευχθούν ανάλογα φαινόμενα στο μέλλον. Πρωταρχικό μου πιστεύω είναι ότι τέτοιες συμπεριφορές μπορούν να αποτρέπονται όταν δεν υπάρχουν αποκλεισμοί -πραγματικοί ή ιδεατοί- που θα ωθούν άτομα και ομάδες στο περιθώριο της ακαδημαϊκής ζωής και συνακόλουθα σε αντικοινωνικές και αντιδημοκρατικές συμπεριφορές.
Για να το επιτύχουμε αυτό πρέπει να ενδυναμώσουμε ακόμη περισσότερο τα συλλογικά όργανα λήψης αποφάσεων κάθε επιπέδου, στο πλαίσιο μιας ανανεωμένης ακαδημαϊκότητας.
Η εφαρμογή της ακαδημαϊκότητας προϋποθέτει διαδικασίες συμμετοχικής λήψης αποφάσεων καθώς και συμπεριφορές που θα καθιστούν τόσο τα άτομα όσο και τα μέλη των επιμέρους συνιστωσών της ακαδημαϊκής μας κοινότητας, συνυπεύθυνα για την επιτυχία των στόχων και των επιδιώξεων του Πανεπιστημίου. Ο διάλογος και η συλλογική προσέγγιση στη λήψη των αποφάσεων αποτελεί το μέσο για τη διατήρηση των θεμελιωδών αρχών του Πανεπιστημίου, την εξισορόπηση των αντιθέσεων, την ικανοποίηση των νομικών δεσμεύσεων και την αποτελεσματική τήρηση διαχειριστικών αρχών και λειτουργικών διαδικασιών.
Η ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία ενός σύνθετου Οργανισμού όπως αυτός του Πανεπιστημίου προϋποθέτει την ύπαρξη ακαδημαϊκού πνεύματος που θα αντικατροπτίζει και θα προωθεί τον αμοιβαίο σεβασμό των ομάδων που το απαρτίζουν. Το Πανεπιστήμιο είναι μια κοινότητα που εκτός από τον αμοιβαίο σεβασμό για την εξειδίκευση και την συμβολή στην πρόοδο της επιστήμης, πρέπει να δείχνει ανάλογο σεβασμό σε όλες τις συνιστώσες του: φοιτητές, διοικητικό, τεχνικό προσωπικό κ.α. Η συλλογικότητα αποτελεί το κύριο μέσο για να διατηρήσει το Πανεπιστήμιο την ακαδημαϊκή του αυτονομία, να επιτύχει την εκπαιδευτική και ερευνητική του αποστολή και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος με ομοθυμία και αυτοπεποίθηση.
Η πίστη στην ακαδημαϊκή λήψη αποφάσεων είναι βασική προϋπόθεση για την επιτυχία των στόχων του Πανεπιστημίου μας. Οι πολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες, οι προσωπικές αντιπαλότητες, οι προκαταλήψεις, ο νεποτισμός και οι διαστρεβλώσεις θέσεων και απόψεων δεν πρέπει να εισέρχονται στις συλλογικές διαδικασίες. Αντίθετα πρέπει να ενθαρρύνονται ο διάλογος, η διαφάνεια, η λήψη των αποφάσεων με δημοκρατικές διαδικασίες και ο σεβασμός της αντίθετης άποψης.
Σε ένα σύγχρονο Δημόσιο Πανεπιστήμιο, όπως αυτό που υπηρετούμε, οι φοιτητές αποτελούν κύρια συνιστώσα του. Ως εκ τούτου η συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων πρέπει να θεωρείται αυτονόητη. Η συμμετοχή τους σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις σπουδές και τη φοιτητική ζωή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αλλά και σε άλλα θέματα ο ανιδιοτελής ενθουσιασμός και η νεανική τους ορμή μπορεί να εμπλουτίσουν και να βοηθήσουν στη λήψη καλύτερων αποφάσεων. Η συμμετοχή τους όμως, όπως και όλων των άλλων, πρέπει να γίνεται με τήρηση των αρχών της πλειοψηφίας που θα τους καθιστά συνυπεύθυνους στην υλοποίηση των συλλογικών αποφάσεων και αντίθετους σε μονομερείς, αντιδημοκρατικές και παράνομες ενέργειες που τραυματίζουν την ακαδημαϊκή και τη διοικητική λειτουργία του Πανεπιστημίου σε ανεπίτρεπτο και επικίνδυνο βαθμό.
Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος
Διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
τ. Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος
“Νέοι Αγώνες»
