Κοινωνία της Πληροφορίας και Βιβλιοθήκες
«Κοινωνία της Πληροφορίας και Βιβλιοθήκες»
Οι αλματώδεις εξελίξεις στην πληροφοριακή τεχνολογία και τα δίκτυα υπολογιστών δημιούργησαν τις προϋποθέσεις και έδωσαν τη δυνατότητα για την παραγωγή, την πρόσβαση και τη μετάδοση της πληροφορίας με μεγάλες ταχύτητες και σε όγκο που ουδέποτε στο παρελθόν είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα. Αποτέλεσμα των εξελίξεων αυτών είναι η διαμόρφωση ενός νέου είδους κοινωνίας, μιας κοινωνίας στην οποία κεντρική θέση στην παραγωγή και την οικονομία κατέχει πλέον η πληροφοριακή τεχνολογία και στην οποία η δημιουργία, διανομή και αξιοποίηση της πληροφορίας καθίσταται μια εξαιρετικά σημαντική οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της κοινωνίας αυτής είναι η ευκολία της απόκτησης της γνώσης που επιτυγχάνεται μέσω του εντοπισμού, της συγκέντρωσης και της διάδοσης του κύριου συστατικού της, αυτού που αποκαλούμε «Πληροφορία».
Ως εκ τούτου στην Κοινωνία της Πληροφορίας η γνώση είναι ένας ζωτικός πόρος και η πληροφορία είναι το πλέον σημαντικό υλικό της. Η έγκυρη πληροφορία και στη συνέχεια η εφαρμογή της γνώσης που αυτή δημιουργεί, σε συνδυασμό πάντοτε με τις ανθρώπινες δεξιότητες, αποτελούν ουσιώδη πηγή οικονομικής ανάπτυξης και συνακόλουθα πηγή βελτίωσης της ποιότητας της ζωής.
Για περιοχές όπως η Ήπειρος, που αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στη μεταφορά τεχνογνωσίας και πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων, η ύπαρξη των κατάλληλων υποδομών δικτύωσης και πρόσβασης (δίκτυα οπτικών ινών, ευρυζωνικά δίκτυα κ.α.) συνοδευόμενη από την εξοικείωση του πληθυσμού με την πληροφοριακή τεχνολογία καθώς και η εκπαίδευσή του ώστε να μάθει τρόπους να αποκτά την πληροφορία-γνώση, να την αναλύει και να τη χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του καθίσταται επιτακτική ανάγκη.
Είναι ιστορικό χρέος και ευθύνη για την τοπική πολιτική, οικονομική και εκπαιδευτική «ελίτ» σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο να αντιληφθεί τις προκλήσεις και τις δυνατότητες της κοινωνίας της πληροφορίας και να αντιδράσει κατάλληλα.
Ως Κοινωνία πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία, απ’ ότι στο παρελθόν, στην πρόσβαση στη γνώση και αμέσως μετά, στη μετάδοση και τη χρήση της, και, μεταξύ των άλλων, να επανεξετάσουμε τις επιδιώξεις και τον τρόπο λειτουργίας των Ιδρυμάτων που σχετίζονται με τη συγκέντρωση και τη διαχείριση της ανθρώπινης γνώσης και τον πολιτισμό.
Ο παραδοσιακός θεσμός συγκέντρωσης της ανθρώπινης γνώσης μέσω της οργάνωσης, της διάθεσης και της αξιοποίησης των τεκμηρίων που την περιέχουν, τον οποίο από αιώνες επινόησε και λειτουργεί η κοινωνία μας είναι ο θεσμός των Βιβλιοθηκών. Καθώς το Διαδίκτυο (Internet) μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα πρόσβασης σε ένα τεράστιο πλήθος πληροφοριακών πηγών, προσβάσιμων είτε δωρεάν είτε επί πληρωμή και οι οποίες καλύπτουν όλα τα θέματα της ανθρώπινης γνώσης, είναι προφανές ότι επηρεάζει αναπόφευκτα όλες τις συνιστώσες μιας Βιβλιοθήκης.
Η σημασία των συλλογών που ευρίσκονται εντός του χώρου της Βιβλιοθήκης μειώνεται, αυξάνεται όμως η δυνατότητα ένταξης στις συλλογές της πληροφοριακού υλικού που ευρίσκεται εκτός αυτής. Η πρώτη μεγάλη πρόκληση επομένως αφορά την ανάθεση νέων ρόλων για τη Βιβλιοθήκη ως φορέα πρώτιστα διάθεσης της πληροφορίας και δευτερευόντως των τεκμηρίων που την παρέχουν. Ήδη η τάση μετάβασης από την απόκτηση-κτήση στην πρόσβαση διαπερνά ήδη όλες σχεδόν τις σύγχρονες Βιβλιοθήκες ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία ανήκουν.
Η εξοικείωση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας από τους πολίτες μπορεί να γίνει μέσω των Βιβλιοθηκών, οι οποίες μπορούν να μετατραπούν σε φορείς που θα εξασφαλίζουν τη μεταφορά στην κοινωνία της απαραίτητης τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη της οικονομίας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και των επιστημών. Οι Βιβλιοθήκες μπορούν επίσης να βοηθούν τους πολίτες, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής και την κοινωνική τους θέση, να εντοπίζουν την πληροφόρηση και τη γνώση που χρειάζονται και με τον τρόπο αυτό να ενταχθούν στο νέο μαθησιακό και τεχνολογικό περιβάλλον που δημιουργεί η ανάγκη της δια-βίου μάθησης, της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και της απόκτησης νέων δεξιοτήτων.
Μια Βιβλιοθήκη που διαθέτει υποδομές και διαδικασίες για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας από τους πολίτες μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην εμπλοκή και τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική διαδικασία, καθώς με τη χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών και των επικοινωνιών, που θα προσφέρει για χρήση, θα τους δίνει τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης, πληροφόρησης και επικοινωνίας με τις υπηρεσίες των τοπικών αυτοδιοικήσεων και του κράτους, προσφέροντάς τους, με αυτόν τον τρόπο, πολύ περισσότερες δυνατότητες συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, οι οποίες επηρεάζουν τη ζωή τους. Μόνο με την προσφορά τέτοιων υπηρεσιών η κοινωνία μας μπορεί να είναι δημοκρατική, ανοικτή και διαφανής.
Για να γίνουν όλα αυτά έχουμε ανάγκη από την εφαρμογή μιας εναργούς Εθνικής Πολιτικής Βιβλιοθηκών και Πληροφόρησης που θα εξασφαλίζει σε κάθε πολίτη ένα ελάχιστο επίπεδο πρόσβασης στην πληροφορία και τον πολιτισμό διαμέσου των Δικτύων και των Βιβλιοθηκών.
Η υλοποίηση της πολιτικής αυτής πρέπει να υποστηριχθεί από ανάλογους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους καθώς και υποδομές πρόσβασης. Είναι ιστορική η ευθύνη αυτών που λόγω άγνοιας, ολιγωρίας, ή αδυναμίας θα καταδικάσουν τους πολίτες της περιοχής τους σε πληροφοριακή καθυστέρηση και απομόνωση. Οι επενδύσεις για αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας είναι επενδύσεις στη γνώση, την πνευματική καλλιέργεια, την οικονομική ανάπτυξη αλλά και στη Δημοκρατία και στην Ισότητα των πολιτών.
Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος
Δ/ντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
τ. Γεν. Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
"Ηπειρωτικός Αγών» 18-4-2008"
Ως εκ τούτου στην Κοινωνία της Πληροφορίας η γνώση είναι ένας ζωτικός πόρος και η πληροφορία είναι το πλέον σημαντικό υλικό της. Η έγκυρη πληροφορία και στη συνέχεια η εφαρμογή της γνώσης που αυτή δημιουργεί, σε συνδυασμό πάντοτε με τις ανθρώπινες δεξιότητες, αποτελούν ουσιώδη πηγή οικονομικής ανάπτυξης και συνακόλουθα πηγή βελτίωσης της ποιότητας της ζωής.
Για περιοχές όπως η Ήπειρος, που αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στη μεταφορά τεχνογνωσίας και πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων, η ύπαρξη των κατάλληλων υποδομών δικτύωσης και πρόσβασης (δίκτυα οπτικών ινών, ευρυζωνικά δίκτυα κ.α.) συνοδευόμενη από την εξοικείωση του πληθυσμού με την πληροφοριακή τεχνολογία καθώς και η εκπαίδευσή του ώστε να μάθει τρόπους να αποκτά την πληροφορία-γνώση, να την αναλύει και να τη χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του καθίσταται επιτακτική ανάγκη.
Είναι ιστορικό χρέος και ευθύνη για την τοπική πολιτική, οικονομική και εκπαιδευτική «ελίτ» σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο να αντιληφθεί τις προκλήσεις και τις δυνατότητες της κοινωνίας της πληροφορίας και να αντιδράσει κατάλληλα.
Ως Κοινωνία πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία, απ’ ότι στο παρελθόν, στην πρόσβαση στη γνώση και αμέσως μετά, στη μετάδοση και τη χρήση της, και, μεταξύ των άλλων, να επανεξετάσουμε τις επιδιώξεις και τον τρόπο λειτουργίας των Ιδρυμάτων που σχετίζονται με τη συγκέντρωση και τη διαχείριση της ανθρώπινης γνώσης και τον πολιτισμό.
Ο παραδοσιακός θεσμός συγκέντρωσης της ανθρώπινης γνώσης μέσω της οργάνωσης, της διάθεσης και της αξιοποίησης των τεκμηρίων που την περιέχουν, τον οποίο από αιώνες επινόησε και λειτουργεί η κοινωνία μας είναι ο θεσμός των Βιβλιοθηκών. Καθώς το Διαδίκτυο (Internet) μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα πρόσβασης σε ένα τεράστιο πλήθος πληροφοριακών πηγών, προσβάσιμων είτε δωρεάν είτε επί πληρωμή και οι οποίες καλύπτουν όλα τα θέματα της ανθρώπινης γνώσης, είναι προφανές ότι επηρεάζει αναπόφευκτα όλες τις συνιστώσες μιας Βιβλιοθήκης.
Η σημασία των συλλογών που ευρίσκονται εντός του χώρου της Βιβλιοθήκης μειώνεται, αυξάνεται όμως η δυνατότητα ένταξης στις συλλογές της πληροφοριακού υλικού που ευρίσκεται εκτός αυτής. Η πρώτη μεγάλη πρόκληση επομένως αφορά την ανάθεση νέων ρόλων για τη Βιβλιοθήκη ως φορέα πρώτιστα διάθεσης της πληροφορίας και δευτερευόντως των τεκμηρίων που την παρέχουν. Ήδη η τάση μετάβασης από την απόκτηση-κτήση στην πρόσβαση διαπερνά ήδη όλες σχεδόν τις σύγχρονες Βιβλιοθήκες ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία ανήκουν.
Η εξοικείωση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας από τους πολίτες μπορεί να γίνει μέσω των Βιβλιοθηκών, οι οποίες μπορούν να μετατραπούν σε φορείς που θα εξασφαλίζουν τη μεταφορά στην κοινωνία της απαραίτητης τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη της οικονομίας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και των επιστημών. Οι Βιβλιοθήκες μπορούν επίσης να βοηθούν τους πολίτες, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής και την κοινωνική τους θέση, να εντοπίζουν την πληροφόρηση και τη γνώση που χρειάζονται και με τον τρόπο αυτό να ενταχθούν στο νέο μαθησιακό και τεχνολογικό περιβάλλον που δημιουργεί η ανάγκη της δια-βίου μάθησης, της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και της απόκτησης νέων δεξιοτήτων.
Μια Βιβλιοθήκη που διαθέτει υποδομές και διαδικασίες για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας από τους πολίτες μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην εμπλοκή και τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική διαδικασία, καθώς με τη χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών και των επικοινωνιών, που θα προσφέρει για χρήση, θα τους δίνει τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης, πληροφόρησης και επικοινωνίας με τις υπηρεσίες των τοπικών αυτοδιοικήσεων και του κράτους, προσφέροντάς τους, με αυτόν τον τρόπο, πολύ περισσότερες δυνατότητες συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, οι οποίες επηρεάζουν τη ζωή τους. Μόνο με την προσφορά τέτοιων υπηρεσιών η κοινωνία μας μπορεί να είναι δημοκρατική, ανοικτή και διαφανής.
Για να γίνουν όλα αυτά έχουμε ανάγκη από την εφαρμογή μιας εναργούς Εθνικής Πολιτικής Βιβλιοθηκών και Πληροφόρησης που θα εξασφαλίζει σε κάθε πολίτη ένα ελάχιστο επίπεδο πρόσβασης στην πληροφορία και τον πολιτισμό διαμέσου των Δικτύων και των Βιβλιοθηκών.
Η υλοποίηση της πολιτικής αυτής πρέπει να υποστηριχθεί από ανάλογους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους καθώς και υποδομές πρόσβασης. Είναι ιστορική η ευθύνη αυτών που λόγω άγνοιας, ολιγωρίας, ή αδυναμίας θα καταδικάσουν τους πολίτες της περιοχής τους σε πληροφοριακή καθυστέρηση και απομόνωση. Οι επενδύσεις για αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας είναι επενδύσεις στη γνώση, την πνευματική καλλιέργεια, την οικονομική ανάπτυξη αλλά και στη Δημοκρατία και στην Ισότητα των πολιτών.
Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος
Δ/ντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
τ. Γεν. Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
"Ηπειρωτικός Αγών» 18-4-2008"
