Χ.Υ.Τ.Α. και Κοινωνία των Πολιτών
Χ.Υ.Τ.Α. και Κοινωνία των Πολιτών
Με πιο πρόσφατη την αντίδραση των κατοίκων της περιοχής του Ελληνικού για τη δημιουργία Χώρου Υγιεινομικής Ταφής Απορριμάτων (Χ.Υ.Τ.Α.), τα τελευταία χρόνια, βιώσαμε τις αντιδράσεις συμπολιτών μας για τη δημιουργία Υδροηλεκτρικού Φράγματος στον Άραχθο, την κατεδάφιση του Ξενία, την ανέγερση κλειστού χώρου στάθμευσης στην Κεντρική Πλατεία, τη δημιουργία ξενώνα ανοικτής περίθαλψης ψυχικώς πασχόντων κ.α.
Ανεξάρτητα από το δίκαιο ή μη των αντιδράσεων τα γεγονότα αυτά σηματοδότησαν την εμφάνιση και στον τόπο μας ενός φαινομένου που έχει ήδη εδραιωθεί αλλού: Την ενεργοποίηση των πολιτών και την ανάπτυξη αυτού που έχει ονομαστεί «Κοινωνία των Πολιτών». Στην νέα αυτή κοινωνία πολίτες με διαφορετικές ή καθόλου κομματικές εντάξεις, τις περισσότερες φορές χωρίς καμμία καθοδήγηση, συστοιχίζονται πίσω από «Επιτροπές Αγώνα» και «Ηγέτες της στιγμής» για να διατρανώσουν και να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους για προστασία του περιβάλλοντος, τη διάσωση δημόσιων χώρων και τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους. Στις νέες μορφές συλλογικής έκφρασης της Κοινωνίας των Πολιτών συγκαταλέγονται οι μικρές ή μεγάλες κοινωνικές πρωτοβουλίες από άτομα που δρουν μαζί για επίτευξη συγκεκριμένων στόχων καθώς και η εθελοντική προσφορά.
Κατά κανόνα η ενεργός συμμετοχή και η αντίδραση των πολιτών προκαλείται είτε λόγω της αδιαφορίας για επίλυση προβλημάτων από τους υπεύθυνους ή εξαιτίας αποφάσεων της πολιτείας που λαμβάνονται χωρίς διαβούλευση με τους πολίτες και σωστή ενημέρωση τους. Πρόκειται για μια κραυγή της κοινωνίας για δημοκρατία και διαβούλευση μαζί της. Οι αντιδράσεις αυτής της μορφής σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις δημοκρατικές πρακτικές της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας. Όσο η πολιτική εξουσία θα αντιλαμβάνεται τους πολίτες ως αναλώσιμο είδος εκλογέων και θα αδιαφορεί για τις απόψεις και τις ευαισθησίες τους τόσο οι αντιδράσεις τους θα ενισχύονται. Το γεγονός ότι οι αντιδράσεις αυτής της μορφής πολλαπλασιάζονται, και τα ΜΑΤ, άγνωστα μέχρι πρόσφατα στα Γιάννενα, εμφανίζονται όλο και συχνότερα δείχνει έλλειμα δημοκρατικής και κοινωνικής ευαισθησίας των κυβερνώντων.
Πέραν αυτού το φαινόμενο σχετίζεται και με την γενικότερη εικόνα των κομμάτων στην Ελληνική κοινωνία. Αμέσως μετά την μεταπολίτευση του 1974, τα πολιτικά κόμματα ισχυροποιήθηκαν αφού απορρόφησαν το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής ενέργειας και κοινωνικής ευαισθησίας των πολιτών. Η σταδιακή μείωση του ενδιαφέροντος για την πολιτική και η απαξίωση των πολιτικών κομμάτων που παρατηρούμε, οδηγεί στην ανάδειξη της κοινωνίας των ενεργών πολιτών. Στο έδαφος της κοινωνίας αυτής θα ανθίζουν συλλογικές δραστηριότητες κάθε λογής, ακόμα και πρωτοβουλίες που θα πλήττουν το δημοκρατικό πολίτευμα ή θα προστατεύουν τοπικά και ιδιωτικά συμφέροντα ή θα βλάπτουν την τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας συνολικά.
Το ζητούμενο είναι η μετατροπή της ευεργετικής για την κοινωνική αλληλεγγύη κινητοποίησης των πολιτών από συγκυρία σε πάγια δομή και πρακτική μιας ολοένα μεγαλύτερης συμμετοχής των πολιτών για θέματα που αφορούν τις ζωές τους.
Οι πολιτικές συμπεριφορές και οι πρακτικές των κυβερνήσεων και του κράτους απέναντι στους πολίτες θα καθορίσουν τις τάσεις που θα λάβουν οι συμπεριφορές αυτές: κινήματα διαμαρτυρίας ή κινήματα κοινωνικής προσφοράς.
Σε κάθε περίπτωση η Κοινωνία των Πολιτών μπορεί και πρέπει να λειτουργεί σε όφελος της κοινωνίας, της δημοκρατίας, της ανεκτικότητας, της ενδυνάμωσης των λιγότερο ισχυρών ατόμων και ομάδων και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Για όλους αυτούς τους λόγους την έχουμε ανάγκη και πρέπει να την ενισχύουμε.
Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος
Διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
τ. Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος
[Πηγή ]
Νέοι Αγώνες (5-6-2007)
